ಹಳೆಯ, ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳ ಬಣದ ದೆಹಲಿಯ ರಾಮಲೀಲಾ ಮೈದಾನದ ರ‍್ಯಾಲಿ ಗೆ ತಪ್ಪಾಗಿ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ

೨೦೨೪ ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯ ರಿಂದ ಜೂನ್ ೧, ೨೦೨೪ ರವರೆಗೆ ಅನೇಕ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿದ್ದು, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಒಕ್ಕೂಟದ ನಾಯಕರು, ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಅಂತರ್ಗತ ಒಕ್ಕೂಟ (INDIA), ನವದೆಹಲಿಯ ರಾಮಲೀಲಾ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ "ಲೋಕತಂತ್ರ ಬಚಾವೋ" ರ‍್ಯಾಲಿಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಾರ್ಚ್ ೩೧, ೨೦೨೪ ರಂದು ಆಪಾದಿತ ಮದ್ಯದ ಅಬಕಾರಿ ನೀತಿ ಹಗರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯ (ಇಡಿ) ದೆಹಲಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಅರವಿಂದ್ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ಅವರನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಂಧಿಸಿದ ನಂತರ ಈ ರ‍್ಯಾಲಿ ನಡೆಯಿತು.

ಹೇಳಿಕೆ ಏನು?
ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳ ಬಣವು ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದ 'ಲೋಕತಂತ್ರ ಬಚಾವೋ ರ‍್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್‌ಗೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಬೃಹತ್ ಜನಸಮೂಹವು ರ‍್ಯಾಲಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಹಲವಾರು ವೈಮಾನಿಕ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು  ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಅಂತಹ ಒಂದು ಚಿತ್ರವು, ಹಳದಿ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಗಣನೀಯ ಸಭೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ, ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ಅವರ ಬೆಂಬಲದ ಆಧಾರಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗಿನ ಹಿಂದಿ ಶೀರ್ಷಿಕೆಗಳು, ಅನುವಾದದ ನಂತರ, ಹೀಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತವೆ: "ದೆಹಲಿಯ ಬೀದಿಗಳು ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ಬೆಂಬಲಿಗರಿಂದ ತುಂಬಿವೆ," #IndiaWithKejriwal ಎಂಬ ಹ್ಯಾಶ್‌ಟ್ಯಾಗ್ ಜೊತೆಗೆ.

ಬರೆಯುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ವೈರಲ್ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಅಂತಹ ಒಂದು ಪೋಷ್ಟ್ ೪೨೪,೦೦೦ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ. ಈ ಪೋಷ್ಟ್ ನ ಆರ್ಕೈವ್ ಮಾಡಿದ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಅದರಂತ ಪೋಷ್ಟ್ ಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ, ಇಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.

ಎಕ್ಸ್  ಪೋಷ್ಟ್ ಗಳ ಸ್ಕ್ರೀನ್‌ಶಾಟ್. (ಮೂಲ: ಎಕ್ಸ್/ಸ್ಕ್ರೀನ್‌ಶಾಟ್/ ಲಾಜಿಕಲಿ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ಸ್ ನಿಂದ ಮಾರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ)

ದೆಹಲಿಯ ರಾಮ್‌ಲೀಲಾ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರ‍್ಯಾಲಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸ್ನ್ಯಾಪ್‌ಶಾಟ್ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಜನಸಮೂಹವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಮತ್ತೊಂದು ವೈಮಾನಿಕ ಚಿತ್ರವು ವೈರಲ್ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿದೆ. ಈ ಚಿತ್ರದ ಜೊತೆಗಿರುವ ಶೀರ್ಷಿಕೆಗಳು, "ಇಂದಿನಿಂದ ರಾಮಲೀಲಾ ಮೈದಾನದ ಅಲಯನ್ಸ್ ರ‍್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿನ ದೃಶ್ಯಗಳು. ಮೋದಿ ತೋ ಗಿಯೋ #INDIAAlliance," ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಎಕ್ಸ್  ಪೋಷ್ಟ್ ಗಳ ಸ್ಕ್ರೀನ್‌ಶಾಟ್. (ಮೂಲ: ಎಕ್ಸ್/ಸ್ಕ್ರೀನ್‌ಶಾಟ್/ ಲಾಜಿಕಲಿ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ಸ್ ನಿಂದ ಮಾರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ)

ವೈರಲ್ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡ ಅಂತಹ ಒಂದು ಪೋಷ್ಟ್ ಬರೆಯುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ೪೦೭,೦೦೦ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಆರ್ಕೈವ್ ಮಾಡಿದ ಪೋಷ್ಟ್ ಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.

ಆದರೆ, ಮೊದಲ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಆಫ್ರಿಕನ್ ಘಟನೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಬಹುದು. ಅದೇ ರೀತಿ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರ‍್ಯಾಲಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಚಿತ್ರವು ೨೦೧೯ ರ ಹಿಂದಿನ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಹಳೆಯ ಚಿತ್ರವಾಗಿದೆ.

ವಾಸ್ತವಾಂಶಗಳು

ಚಿತ್ರ ೧
ಮೊದಲ ಚಿತ್ರದ ರಿವರ್ಸ್ ಇಮೇಜ್ ಸರ್ಚ್, ಇದು ಜನವರಿ ೨೩, ೨೦೨೨ ರಂದು ಪೋಷ್ಟ್  ಮಾಡಲಾದ ಇಥಿಯೋಪಿಯಾದ ವಿದೇಶಾಂಗ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಧಿಕೃತ ಖಾತೆಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ನಾವು ಕಂಡುಹಿಡಿದೆವು.  ಪೋಷ್ಟ್ ನ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯು ಚಿತ್ರವು ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಓಟದ ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, 'ಗ್ರೇಟ್ ಇಥಿಯೋಪಿಯನ್ ರನ್,' ಇಥಿಯೋಪಿಯಾದಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ರೋಡ್ ರನ್ನಿಂಗ್ ಈವೆಂಟ್.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಷನ್ಸ್ ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಗೋಲ್ಸ್ (ಎಂಡಿಜಿ) ಸಾಧನೆ ನಿಧಿಗಳ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗೆ ಅಪ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಲಾದ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನಾವು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದೇವೆ. ಜೊತೆಗಿರುವ ವಿವರಣೆಯು, "ಹೇಲ್ ಗೆಬ್ರೆಸೆಲಾಸ್ಸಿಯು ಗ್ರೇಟ್ ಇಥಿಯೋಪಿಯನ್ ಓಟವನ್ನು 'ನಾವು ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡತನವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಬಹುದು' ಎಂಬ ಘೋಷಣೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಿಕ್ ಆಫ್ ಮಾದಲಾಗಿತ್ತು." (ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ). ಈ ಚಿತ್ರವು ವಿಭಿನ್ನ ಕೋನದಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, "ಅಬಿಸ್ಸಿನಿಯಾ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸೈನ್ ಬೋರ್ಡ್ ಅನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ.

ಮೇ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಸಹ, ಈ ನಿಖರವಾದ ಚಿತ್ರವು ೨೦೨೩ ರ ಐಪಿಎಲ್ ಫೈನಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನೈ ಸೂಪರ್ ಕಿಂಗ್ಸ್ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಕೂಟವೆಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್- ಚೆಕ್ ನಲ್ಲಿ, ಸ್ಪೇನ್, ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಥಾಯ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಐಪಿಎಲ್ ಫೈನಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಿಎಸ್‌ಕೆ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ದೃಶ್ಯಗಳಾಗಿ ತಪ್ಪಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಲಾಜಿಕಲಿ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ಸ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತ್ತು.

ಚಿತ್ರ ೨

ರಿವರ್ಸ್ ಇಮೇಜ್ ಸರ್ಚ್ ನಡೆಸಿದಾಗ ವೈರಲ್ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿಯ ೨೦೧೯ ರ ಸುದ್ದಿ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯಿತು. ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಪರೇಡ್ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎಡರಂಗದ ನೇತೃತ್ವದ ರ‍್ಯಾಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಎಡ ಪಕ್ಷದ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು ಎಂದು ಲೇಖನ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.

ವೈರಲ್ ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ೨೦೧೯ ಚಿತ್ರದ ಹೋಲಿಕೆ. (ಮೂಲ: ಎಕ್ಸ್/  ಪೀಪಲ್ಸ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ ವರದಿ/ ಸ್ಕ್ರೀನ್‌ಶಾಟ್)

ಇದಲ್ಲದೆ, ಜೂನ್ ೧೦, ೨೦೨೦ ರಂದು ಎಕ್ಸ್ ನಲ್ಲಿನ ಸಿಪಿಐ(ಎಂ) ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಘಟಕದ ಪೋಷ್ಟ್ , ಅದೇ ಚಿತ್ರವನ್ನು 'ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ವರ್ಷದ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ರ‍್ಯಾಲಿಯ ಪಕ್ಷಿನೋಟ' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ, ೨೦೧೯ ರ ಸಭೆ ಅದರ ಮೂಲವನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಟೆಂಟ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ 'ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ: ಫೆಬ್ರುವರಿ ೩, ೨೦೧೯  ರಂದು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಪರೇಡ್ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಎಡಪಂಥೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಎಡರಂಗದ ರ‍್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಫೋಟೋಗೆ ವೈರ್ ಏಜೆನ್ಸಿ ಐಎಎನ್‌ಎಸ್ ಮನ್ನಣೆ ನೀಡಿದೆ. ಅದೇ ಛಾಯಾಚಿತ್ರವನ್ನು ಅಲಾಮಿಯ ಸ್ಟಾಕ್ ಫೋಟೋ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಹ ನೋಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಇದೇ ರೀತಿಯ ವಿವರಣೆಯು ಅದರೊಂದಿಗೆ ಇದೆ. 

೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಪರೇಡ್‌ನಲ್ಲಿ ರ‍್ಯಾಲಿ
ಫೆಬ್ರವರಿ ೩, ೨೦೧೯ ರಂದು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಪರೇಡ್ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರ‍್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಎಡಪಕ್ಷ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು ಎಂದು ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಡಿಸ್ಪ್ಯಾಚ್, ಪೀಪಲ್ಸ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ ಮತ್ತು ಸೋಶಿಯಲ್ ನ್ಯೂಸ್‌ನಂತಹ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ವರದಿಗಳು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿವೆ. ಕೇಂದ್ರದ ಬಿಜೆಪಿ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಟಿಎಂಸಿ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ವಿರೋಧ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ೨೦೧೯ ರ ಲೋಕಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಯ ಪೂರ್ವಭಾವಿಯಾಗಿ ನಡೆದ ಈ ರ‍್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಟಿಎಂಸಿ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ.

ತೀರ್ಪು
೨೦೨೨ ರ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಗ್ರೇಟ್ ಇಥಿಯೋಪಿಯನ್ ಓಟ ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ ೩, ೨೦೧೯ ರಂದು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಪರೇಡ್ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರ‍್ಯಾಲಿಯ ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಚಿತ್ರಗಳು ೨೦೨೪ ರ 'ಲೋಕತಂತ್ರ ಬಚಾವೋ' ರ‍್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ನ ಬೆಂಬಲಿಗರು ಸೇರಿದ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬ ತಪ್ಪಾದ ಹೇಳಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.  ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ನಾವು ಈ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದ್ದೇವೆ.

(ಅನುವಾದಿಸಿದವರು: ಅಂಕಿತಾ ಕುಲಕರ್ಣಿ)

Read this fact-check in English here